Kira Artışı Nedir?
Kira artışı, mevcut bir kira sözleşmesi devam ederken sözleşme süresi dolduğunda kiraya verilen taşınmazın bedelinin artırılması anlamına gelir. Özellikle yıllık kira yenilemelerinde, kira artışı oranı büyük önem taşır. Türkiye'de kira artışları Türk Borçlar Kanunu ve ilgili TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) oranları doğrultusunda belirlenir. Bu artışın yasal sınırları vardır ve hem ev sahibi hem de kiracı bu sınırlamalara uymakla yükümlüdür. Kira artışı, sözleşmeye bağlı olarak yılda bir kez yapılabilir ve yasal sınırlar dahilinde uygulanmalıdır.
Kira Artışı Ne Zaman Yapılır?
Kira artışı genellikle yeni kira döneminin başlangıcında yani yıllık kontrat süresinin sonunda uygulanır. Mevcut sözleşme yenilendiğinde, yeni dönem kirası da bu doğrultuda güncellenir.
- Sözleşmede belirlenen artış tarihi esas alınır.
- Eğer sözleşmede tarih belirtilmemişse, kira yılının dolduğu tarih geçerli kabul edilir.
Ev sahibi, yıl içerisinde dilediği zaman kira artışı yapamaz. Artışlar yalnızca yıllık dönüm noktalarında yapılabilir.
Kira Artışı Nasıl Hesaplanır?
2022 yılından itibaren, konut kiraları için kira artış oranı belirlenirken TÜFE 12 aylık ortalama artış oranı esas alınır. Bu hesaplama, hem konut hem de işyeri kiraları için geçerlidir ve kira artışlarının yasal çerçevede yapılmasını sağlar. Örneğin mevcut kira bedeliniz 10.000 TL olsun:
TÜİK'in en son açıkladığı 12 aylık ortalama TÜFE oranını bulun. Diyelim ki bu oran %51,26
Mevcut kira tutarını TÜFE oranıyla çarpın 10.000 TL x 0,5126 = 5.126 TL
Mevcut kira tutarına artış tutarını ekleyin 10.000 TL + 5.126 TL = 15.126 TL
Bu hesaplama, kira artışının yasal sınırlar içinde ve doğru bir şekilde yapılmasını sağlar.
İşyeri Kiralarında Kira Artışı
İşyeri kiraları için kira artışı, TÜFE 12 aylık ortalama oranı üzerinden yapılır. TÜİK tarafından her ay açıklanan bu oranlar, kira artış hesaplamasında esas alınır. TÜFE’ye göre kira artışı hesaplama örneği:
İş yerinin mevcut kirası: 15.000 TL TÜFE 12 aylık ortalama oranı: %54,72 Yeni kira = 15.000 TL + (15.000 TL x 0,5472) = 23.208 TL
Kira Artışı Yaparken Sözleşme Şartlarının Önemi
Sözleşmede kira artışıyla ilgili bir madde varsa, taraflar bu maddeye göre hareket eder. Ancak, bu madde kanuna aykırıysa (örneğin, %25 sınırını aşan bir oran yazılmışsa), yasal sınır geçerlidir. Kira artışı hesaplanırken şu iki unsura dikkat edilir:
Sözleşmede artış oranı belirtilmiş mi?
Belirtilen oran yasal sınıra uygun mu?
Sözleşmeye yazılan her madde geçerli değildir. Kanunun üstünde hüküm olamaz.
Taraflar Arasında Anlaşma Durumu
Ev sahibi ile kiracı kendi aralarında anlaşarak yasal sınır dahilinde bir kira artışı belirleyebilir. Bu durumda:
- Yeni tutar yazılı hale getirilmeli
- Ek protokol hazırlanmalı
- Her iki taraf da imzalamalı
Bu şekilde yapılan artışlar daha sağlıklı ve kalıcı çözümler sunar.
Kira Artışı Uyuşmazlıklarında Ne Yapılmalı?
Kira artışı konusunda taraflar arasında anlaşmazlık yaşanması durumunda izlenebilecek yollar şunlardır:
- Uzlaşma sağlanamıyorsa arabulucuya başvurulabilir.
- Dava açma süreci, özellikle tahliye davası ile birlikte ele alınabilir.
- Kira tespit davası yoluyla mahkeme, yeni kira bedelini belirleyebilir.
Kiraya veren, sözleşme bitiminden itibaren en geç 5 yıl içinde kira tespit davası açabilir.
Kira Artışında DASK ve Vergi Durumu
Kira artışıyla birlikte, ev sahibi daha yüksek kira geliri elde ettiğinde, bu gelir gayrimenkul sermaye iradı olarak beyan edilmelidir. Ayrıca yeni kira tutarına göre DASK poliçesi güncellenmelidir. Kira gelir beyanı için güncel kira sözleşmesi de ileride hak kaybı yaşamama ve anlaşmazlıkların önüne geçme adına önemlidir.
Kira Artışı Yasal Çerçevede, Hesaplaması Net Olmalı
Kira artışı hem kiracılar hem de ev sahipleri için dikkatle yönetilmesi gereken bir süreçtir. Yasal düzenlemelere uygun şekilde yapılan artışlar, taraflar arasında uzun vadeli ve sağlıklı ilişkilerin kurulmasına katkı sağlar. Kira artışınızı planlarken:
- Yıllık kontrat süresini dikkate alın
- TÜFE oranlarını takip edin
- Yazılı mutabakatlarla süreci güvence altına alın
